تغذیه چیست؟
تغذیه چیست؟
هر چیزی کمش داروست!
هر ماده جامد و مایعی که پس از خورده شدن، در دستگاه گوارش هضم و سپس جذب شود و پس از آن تولید انرژی کند، یا در انجام اعمال حیاتی بدن و رشد و نمو نقش داشته باشد غذا نامیده می‌شود. طبق این تعریف بعضی از موادی که به غذا اضافه می‌شوند مثل؛ ادویه‌ها، عطر‌ها و رنگ‌ها مشمول تعریف غذا نمی‌شوند.
اهداف تغذیه صحیح در طب سنتی
تغذیه یکی از اصول شش‌گانه علم حفظ‌الصحت یا اصول صحیح زندگی برای حفظ سلامتی است، هم‌چنین در علم معالجات یا برگرداندن سلامتی یکی از تدابیر، غذا درمانی است. نگهداری سلامت وظیفه‌ی اصلی پزشکی است و در این مسیر تغذیه نقش بسیار مهمی دارد. بی‌تردید غذاخوردن صرف و معده را از غذا انباشتن، اگر ضرر نداشته باشد سودمند هم نخواهد بود. در تغذیه‌ی مدرن هدف از تغذیه نه تدبیر بدن در راستای حفظ سلامتی برای سالم ماندن بلکه لذت است. در تغذیه‌ی رایج امیال نفسانی و لذت‌گرایی، نوع تغذیه و اصول آن را تعیین می‌کند؛ در حالی که در فرهنگ طب سنتی سلامتی بدن و در نهایت به کمال رسیدن نفس ملاک تغذیه است. درواقع تغذیه با معنویات رابطه‌ای نزدیک دارد. امروزه نیز دانشمندان معتقدند بسیاری از پدیده‌های اخلاقی به خاطر اثر هورمون‌های بدن است که ترشح این هورمون‌ها رابطه‌ی نزدیک با تغذیه انسان دارد برهمین‌اساس بعضی معتقدند که گوشت هر حیوانی حاوی صفات آن حیوان است و از طریق تاثیر بر هورمون‌ها بر اخلاق کسی که از آن‌ها تغذیه می‌کند اثر می‌گذارد.
تغذیه مناسب
مهم‌ترین و خطرناک‌ترین آلودگی که انسان با آن مواجه است، آلودگی موادغذایی است. امروزه متاسفانه فرهنگ زندگی ماشینی باعث شده‌است که آن‌قدر مردم شتاب‌زده باشند که حتی فرصت چندانی را صرف نشستن و غذاخوردن نمی‌کنند؛ بلکه ایستاده غذا می‌خورند و اکثراً از فست فود استفاده می‌کنند که مضرات جبران‌ناپذیری دارد؛ بدتر از همه مواد نگهدارنده‌ای است که امروزه با نام افزودنی‌های مجاز به موادغذایی افزوده می‌شود.
بهترین، ساده‌ترین و عملی‌ترین روش برای حفظ سلامتی و رهایی از انواع گوناگون بیماری‌ها این است که ابتدا طبع و مزاج خود را بشناسیم و طبع غذا‌ها را بررسی کنیم. در مرحله‌ی بعد طبق طبع خود غذاهای روزانه‌ی خویش را فراهم و میل کنیم. با این روش همیشه مزاج ما در حالت تعادل خواهد بود و این تعادل موجب سلامتی انسان خواهد شد. شناسایی طبع یا مزاج انسان از جمله مباحثی است که نه تنها در طب سنتی ایران بلکه در سایر طب‌های سنتی جهان مثل طب سنتی چینی، رومی، یونانی و هندی نیز دیده می‌شود. شناسایی ویژگی‌ها و خصوصیات بدنی و پرداختن به آن‌ها نقش بزرگی در عملکرد صحیح و مناسب اندام‌ها و اعضای درونی بدن از قبیل مغز، دستگاه عصبی، دستگاه گوارش، کلیه‌ها و دیگر اعضای بدن دارد. مصرف مواد غذایی مناسب و هم‌سو با مزاج و طبع افراد کمک می‌کند تا ما در زندگی کم‌تر با اختلال‌ها، بیماری‌ها و تنش‌های جسمی و روحی روبه‌رو شویم و در مقایسه با افراد دیگر سلامت بیشتری داشته باشیم.
برای شناسایی مزاج و طبع هر فرد لازم است ویژگی‌ها و خصوصیات جسمانی وی از جمله رنگ پوست، ویژگی‌های مو، شکل و خصوصیات اعضا، چگونگی خواب و بیداری، کیفیت و خصوصیات فضولات بدن و فعل و انفعالات حرکتی مورد بررسی قرار گیرد. این شیوه یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای شناسایی طبع و مزاج هر فرد است که اگر چه روشی ساده به نظر می‌رسد اما در عین حال دقت و هوشیاری زیادی برای شناسایی مزاج و کیفیت آن لازم است به گونه‌ای که در بسیاری از موارد پیچیدگی‌هایی برای شناسایی طبع اتفاق می‌افتد که شاید تشخیص مزاج برای فرد عادی ممکن نباشد.
نکاتی پیرامون تغذیه خوب
- دریافت عوامل غذایی مورد نیاز بدن به تناسب نیاز، اهمیت فراوان دارد. این نیاز در سنین مختلف و فعالیت‌های مختلف و سلامت و بیماری متفاوت است.
- تغذیه با “کی خوردن” و “چه چیز خوردن” ارتباط دارد.
- مواد غذایی را دست‌خوش دگرگونی‌های شدید قرار ندهید.
- از خود درمانی با افزایش مصرف غذا در دوران بیماری پرهیز کنید زیرا؛ بی‌اشتهایی که هنگام بیماری بوجود می‌آید بهترین روش مبارزه با عفونت و پارازیت‌های موجود در بدن است.
- خوردن غذا حداقل هفته‌ای یک بار در طبیعت.
- خوردن غذای مناسب با سن
- شروع و ختم غذا با نام و یاد خدا
- از خوردن سرخ کردنی‌ها و روغن حرارت دیده که حاوی مواد سرطان‌زاست اجتناب کنید.
- در آداب غذا خوردن لقمه‌ی کوچک گرفتن و خوب جویدن اهمیت فراوان دارد، چون به هضم غذا کمک می‌کند.
- غذا را باید در محیط آرام و دور از عصبانیت و ناراحتی و با لذت خورد.
- نوع ظرف در طعم و مزه‌ی غذا اثر بسزایی دارد. همچنان که طعم و مزه غذا در سلامتی انسان نقش عمده‌ای دارد به همین دلیل استفاده از ظروف سفالی، لعابی و چینی را توصیه می‌کنیم زیرا؛ هیچ نوع مواد غذایی با این ظروف ترکیب نمی‌شود تا باعث به هم خوردن ترکیبات و طعم غذا شود.
- هنگام کسالت و بی میلی از هیچ نوع مواد خوراکی و نوشیدنی استفاده نکنید تا زمانی که کاملا به غذا اشتها پیدا کنید.
و در نهایت طبق گفته پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(ص) “امساک و کم‌خوری در رأس همه داروهاست.”، همان‌طور که در مثلی معروف می‌گوییم” هرچیزی کمش داروست، متوسطش غذاست و زیادش سم است؛ حتی محبت کردن.”
- منابعدکتر محمد هادی موذن جامی، عضو کمیته طب اسلامی و طب سنتی فرهنگستان علوم پزشکیدر جستجوی سلامتی، مولف جمشید خدادادی، مبتکر طب قرانی
