چرا اغلب به‌ شدت درگیر گذشته هستیم؟ دلایل روانشناسی

در زندگی روزمره، بسیاری از ما به‌طور مکرر درگیر افکار و خاطرات گذشته خود می‌شویم. این درگیری ممکن است ناشی از تجربیات شخصی، احساسات نهفته، یا حتی نحوه تعامل با دیگران باشد. اما چرا ذهن انسان‌ها این‌قدر به گذشته تعلق دارد و چگونه این موضوع بر رفتار و تصمیمات ما تأثیر می‌گذارد؟ این مقاله به بررسی دلایل روانشناسی درگیری با گذشته می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه افکار و خاطرات گذشته می‌توانند بر زندگی ما تأثیر بگذارند و راهکارهایی برای رهایی از این درگیری‌ها ارائه می‌دهد.

فرآیندهای ذهنی و فیزیولوژیکی درگیر شدن در گذشته

۱. توانایی انسان‌ها در فکر کردن به گذشته و آینده

طبق گفته‌های دکتر جرمی آر منینگ، دانشیار روانشناسی و علوم مغز در کالج دارتموث، جسم انسان همیشه در لحظه‌ی حال حضور دارد، اما ذهن ما توانایی دارد هر زمان که بخواهد به گذشته بازگردد یا به آینده بیندیشد. این توانایی باعث می‌شود که ما بتوانیم از تجربیات گذشته خود برای تصمیم‌گیری در حال استفاده کنیم. این فرآیند ذهنی به ما امکان می‌دهد تا از اشتباهات گذشته یاد بگیریم و به‌طور مؤثرتری برای مواجهه با چالش‌های آینده آماده شویم.

۲. ارتباط حافظه با درگیری با گذشته

در سیستم حافظه انسان، خاطرات گذشته به‌طور مداوم در حال بازیابی هستند و تأثیر زیادی بر وضعیت روحی و افکار کنونی ما دارند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این خاطرات می‌توانند به‌طور ناخودآگاه روی تصمیمات ما و حتی در تعاملات اجتماعی تأثیر بگذارند. به همین دلیل، زمانی که درگیر خاطرات گذشته می‌شویم، ممکن است رفتارهای ما تحت تأثیر تجارب گذشته تغییر کند و احساسات خاصی را تجربه کنیم. این ارتباط حافظه با گذشته نشان می‌دهد که مغز انسان به‌طور طبیعی تمایل دارد تا تجربیات گذشته را بازیابی کرده و در تصمیم‌گیری‌های کنونی از آن‌ها بهره ببرد.

روانشناسی درگیری با گذشته در روابط اجتماعی

۱. پیش‌بینی درباره دیگران و روابط اجتماعی:

شین‌مینگ ژو از دانشگاه دارتموث در تحقیقاتی جالب به این موضوع پرداخته که چگونه انسان‌ها می‌توانند گذشته و آینده زندگی دیگران را تصور کنند. مثلاً هنگام ملاقات با یک غریبه، ما به‌طور طبیعی سعی می‌کنیم پیش‌بینی کنیم که آن شخص در گذشته چه تجربیاتی داشته و چه مسیری را در آینده طی خواهد کرد. این پیش‌بینی‌ها به ما کمک می‌کنند تا تصمیم بگیریم که آیا این فرد می‌تواند دوست یا شریک مناسبی باشد یا خیر. این توانایی پیش‌بینی روابط اجتماعی براساس تجربیات گذشته افراد، به ما امکان می‌دهد که ارتباطات خود را به‌طور مؤثرتری مدیریت کنیم.

۲. نقش خاطرات و گفت‌وگوها در تصور گذشته:

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مردم اغلب بهتر می‌توانند درباره گذشته حدس بزنند تا درباره آینده. به‌ویژه وقتی درباره داستان‌های تلویزیونی یا تجربیات دیگران صحبت می‌کنند، گفتگوهایی که شخصیت‌ها درباره گذشته دارند، به مخاطب کمک می‌کند تا راحت‌تر به پیش‌بینی و درک گذشته برسد. این اتفاق ممکن است به دلیل این باشد که بیشتر افراد بیشتر به یادآوری اتفاقات گذشته تمایل دارند تا پیش‌بینی‌هایی درباره آینده. این فرآیند به ما این امکان را می‌دهد که در روابط اجتماعی خود از تجربیات گذشته دیگران برای ارزیابی رفتارها و انگیزه‌های آن‌ها استفاده کنیم.

چرا مردم بیشتر درباره گذشته صحبت می‌کنند؟

۱. اثرات روانی و اجتماعی در گفتگوها:

تحقیقات نشان داده‌اند که بیشتر افراد هنگام صحبت کردن درباره دیگران، بیشتر بر گذشته تمرکز دارند تا آینده. به‌ویژه در برنامه‌های تلویزیونی یا در تعاملات اجتماعی، افراد درباره گذشته خود یا دیگران بیشتر سخن می‌گویند، چراکه این امر به آن‌ها احساس کنترل و آگاهی بیشتری می‌دهد. گفتگو درباره گذشته می‌تواند احساس امنیت ایجاد کند و راهی برای درک بهتر موقعیت‌ها و روابط باشد. این تمرکز بر گذشته، به انسان‌ها کمک می‌کند تا بر پایه تجربیات خود به تحلیل و درک بهتر وضعیت‌های موجود بپردازند.

۲. چالش‌های پیش‌بینی آینده:

در مقایسه با پیش‌بینی آینده، صحبت کردن درباره گذشته به نظر می‌رسد راحت‌تر و ملموس‌تر باشد. بسیاری از ما به دلیل عدم اطمینان از آینده، تمایل داریم بیشتر به گذشته فکر کنیم و از تجربیات آن برای هدایت خود در شرایط کنونی استفاده کنیم. از آنجا که آینده غیرقابل پیش‌بینی است و نمی‌توان با قطعیت درباره آن سخن گفت، مردم معمولاً به گذشته پناه می‌برند، جایی که اطلاعات ملموس و قابل دسترس بیشتری دارند تا تصمیمات خود را بر اساس آن‌ها اتخاذ کنند.

راهکارهای رهایی از درگیری با گذشته

در حالی که درگیری با گذشته می‌تواند به ما در درک بهتر خود و روابطمان کمک کند، نباید اجازه دهیم که این درگیری به موانعی برای رشد و تغییر تبدیل شود. به‌طور طبیعی، خاطرات گذشته می‌توانند راهنمایی برای تصمیمات حال و آینده ما باشند، اما اگر بیش از حد در گذشته غرق شویم، ممکن است از پیشرفت و تجربه‌های جدید باز بمانیم. برای رهایی از این وضعیت، می‌توان از روش‌هایی مانند تمرکز بر لحظه حال، پذیرش تغییرات و یادگیری از تجربیات گذشته استفاده کرد.

راهکارهایی برای رهایی از درگیری با گذشته:

1. تمرین ذهن آگاهی (Mindfulness): تمرکز بر لحظه حال به‌جای غرق شدن در خاطرات گذشته می‌تواند به فرد کمک کند تا بیشتر از زندگی فعلی خود لذت ببرد و کمتر تحت تأثیر احساسات منفی قرار گیرد.
2. پذیرش تغییر: یادگیری این که تغییرات جزئی از زندگی هستند و نباید به گذشته چسبید، می‌تواند به رهایی از افکار منفی و آسیب‌زای گذشته کمک کند.
3.  تمرینات روان‌شناختی و مشاوره: صحبت با یک مشاور یا روان‌شناس می‌تواند کمک‌کننده باشد تا فرد بتواند از تجارب گذشته خود به‌طور مثبت بهره ببرد و احساسات منفی آن‌ها را مدیریت کند.
4. تعیین اهداف و برنامه‌ریزی برای آینده: تمرکز بر اهداف جدید و برنامه‌ریزی برای آینده می‌تواند فرد را از گذشته دور کرده و به سمت رشد و پیشرفت هدایت کند.