کهن ترین دنباله دار کشف شده از اعماق کهکشان
دنباله‌داری از اعماق کهکشان؛ ۳I/ATLAS قدیمی‌ترین مهمان فضایی؟
گروهی از ستاره‌شناسان بریتانیایی موفق به شناسایی جرمی بین‌ستاره‌ای شده‌اند که به‌گفته آن‌ها ممکن است قدیمی‌ترین دنباله‌دار مشاهده‌شده در تاریخ بشر باشد. این جرم یخی، با نام 3I/ATLAS، از ناحیه‌ای متفاوت از سایر اجرام شناخته‌شده کهکشان ما آمده است.
مسیر عجیب و منشأیی متفاوت
به‌گفته محققان، مسیر حرکت 3I/ATLAS بسیار شیب‌دار است؛ موضوعی که نشان می‌دهد این جرم از ناحیه‌ای موسوم به «دیسک ضخیم» کهکشان راه شیری می‌آید؛ منطقه‌ای مملو از ستارگان کهن که بالا و پایین دیسک نازک کهکشان قرار گرفته‌اند.
آیا باستانی‌ترین دنباله‌دار را یافته‌ایم؟
متیو هاپکینز، ستاره‌شناس دانشگاه آکسفورد، می‌گوید:
«تمام دنباله‌دارهای غیر بین‌ستاره‌ای مثل هالی با منظومه شمسی شکل گرفته‌اند و حدود ۴.۵ میلیارد سال سن دارند، اما اجرام بین‌ستاره‌ای ممکن است بسیار قدیمی‌تر باشند. تحلیل‌های آماری ما نشان می‌دهد که 3I/ATLAS به احتمال زیاد کهن‌ترین دنباله‌دار شناخته‌شده است.»
سه میلیارد سال پیرتر از منظومه شمسی
براساس محاسبات، این جرم ممکن است حدود سه میلیارد سال پیرتر از خود منظومه شمسی باشد. 3I/ATLAS نخستین‌بار در اول ژوئیه ۲۰۲۵ توسط تلسکوپ نقشه‌برداری ATLAS در شیلی و در فاصله ۶۷۰ میلیون کیلومتری از خورشید شناسایی شد.
فرصتی برای مشاهده عمومی
پروفسور کریس لینتات، نویسنده همکار این مطالعه، می‌گوید:
«با جرمی سروکار داریم که از ناحیه‌ای ناشناخته در کهکشان آمده؛ منطقه‌ای که هیچ‌وقت از نزدیک ندیده‌ایم. ما احتمال دو سوم می‌دهیم که این دنباله‌دار قدیمی‌تر از کل منظومه شمسی باشد و میلیاردها سال در فضای میان‌ستاره‌ای سرگردان بوده باشد.»
با نزدیک‌تر شدن 3I/ATLAS به خورشید، گرمای خورشیدی سطح آن را فعال خواهد کرد و ذرات بخار و غبار آزاد خواهد شد؛ فرایندی که موجب شکل‌گیری دم درخشان دنباله‌دار می‌شود.
طبق اعلام پژوهشگران، علاقه‌مندان به نجوم می‌توانند در اواخر سال ۲۰۲۵ و اوایل ۲۰۲۶ با تلسکوپ‌های آماتوری متوسط، این دنباله‌دار را مشاهده کنند.
