کاهش عوارض پرتودرمانی با الهام از مقاومت خارق‌العاده خرس آبی
دانشمندان موفق شده‌اند با الهام از خرس آبی، میکروارگانیسمی فوق‌العاده مقاوم، روشی جدید برای محافظت از سلول‌های سالم در برابر آسیب‌های پرتودرمانی ابداع کنند. این کشف می‌تواند تحولی بزرگ در کاهش عوارض جانبی درمان سرطان ایجاد کند.
خرس آبی یا تاردیگرید موجودی است که قادر به تحمل شرایطی همچون دماهای بسیار بالا، فشارهای شدید و حتی تابش‌های مرگبار است. پژوهشگران دانشگاه‌های هاروارد و آیووا با بررسی این توانایی، پروتئینی به نام دی‌سپ (Dsup) را شناسایی کردند که از DNA در برابر اثرات مخرب تابش محافظت می‌کند. آن‌ها دریافتند که این پروتئین می‌تواند به کاهش آسیب‌های پرتودرمانی کمک کند.
رویکرد نوین: استفاده از آر‌ان‌ای پیام‌رسان برای تولید دی‌سپ
از آنجا که انتقال مستقیم پروتئین دی‌سپ به سلول‌های انسانی دشوار است، دانشمندان تصمیم گرفتند از آر‌ان‌ای پیام‌رسان (mRNA) برای تولید این پروتئین درون سلول استفاده کنند. این روش، برخلاف تغییرات ژنتیکی دائمی، کاملاً ایمن بوده و پس از مدتی تجزیه می‌شود.
برای انتقال مؤثر mRNA به سلول‌ها، پژوهشگران از نانوذرات لیپیدی-پلیمری استفاده کردند. نتایج اولیه نشان داد که سلول‌های دریافت‌کننده این mRNA، مقادیر زیادی از پروتئین دی‌سپ تولید کرده و در برابر پرتوهای مضر مقاوم‌تر شده‌اند.
کاهش ۵۰ درصدی آسیب پرتودرمانی در آزمایش‌های حیوانی
برای بررسی اثرگذاری این روش، پژوهشگران آزمایش‌هایی روی موش‌ها انجام دادند. گروهی از موش‌ها که پیش از پرتودرمانی، mRNA محافظتی دریافت کرده بودند، تا ۵۰ درصد کاهش آسیب DNA در ناحیه راست‌روده و ۳۰ درصد کاهش آسیب در دهان نشان دادند. نکته مهم این است که این روش تأثیری بر رشد سلول‌های سرطانی نداشت و تنها از سلول‌های سالم محافظت کرد.
کاربردهای آینده و امیدهای پژوهشی
این پژوهش هنوز در مراحل اولیه است و برای تأیید اثربخشی آن در انسان به تحقیقات بیشتری نیاز است. با این حال، دانشمندان امیدوارند که این روش نه‌تنها در پرتودرمانی سرطان، بلکه در محافظت از بدن در برابر پرتوهای کیهانی و تشعشعات هسته‌ای نیز کاربرد داشته باشد.
نتایج این مطالعه در مجله Nature Biomedical Engineering منتشر شده است.
